Ρίγανη σε γλάστρα και στον κήπο

• Η επιστημονική ονομασία της ρίγανης είναι Origanum vulgare. Παρόλα αυτά, με τη λέξη ρίγανη συνήθως ονομάζουμε δεκάδες διαφορετικά είδη του γένους Origanum. 
• Η λέξη Origanum προέρχεται από την ελληνική γλώσσα. Είναι σύνθετη λέξη που αποτελείται από τις λέξεις  “όρος” και “γάνος”. Σημαίνει η λαμπρότητα ή η γιορτή του βουνού. Καταλαβαίνουμε λοιπόν και μόνο από αυτό ότι η ρίγανη είναι ένα πολύτιμο φυτό που συναντάται συχνά σε άγρια μορφή σε βουνά της Ελλάδος.
• Η ρίγανη ανήκει στην οικογένεια Lamiaceae, την οικογένεια δηλαδή που ανήκει ο βασιλικός, η λεβάντα και το θυμάρι. Είναι ένα πολυετές αρωματικό φυτό, που καλλιεργείται για τα φύλλα του. Φύεται σε αρκετές χώρες της Μεσογείου και της Αδριατικής (Ελλάδα, Ιταλία, Μαρόκο, Αλβανία, Τουρκία και άλλες χώρες). 
• Η ρίγανη έχει μικρά οβάλ αντίθετα φύλλα. Τα φύλλα περιέχουν το πολύτιμο αιθέριο έλαιο της ρίγανης. Το φυτό ανθίζει το καλοκαίρι, παράγοντας μικρά λουλούδια (ροζ ή μωβ). Οι βλαστοί της ρίγανης γίνονται ξυλώδεις καθώς ωριμάζει το φυτό.
• Αν και πιστεύεται ότι είχε εισαχθεί νωρίτερα, η ρίγανη έγινε γνωστή στην Αμερική μετά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Αρκετοί Αμερικανοί στρατιώτες που υπηρετούσαν στα βουνά της Ιταλίας εντυπωσιάστηκαν από το παράξενο φυτό με το δυνατό άρωμα, και έτσι έβαλαν μερικά κλωνάρια και σπόρους στις αποσκευές τους. 
• Η αποξηραμένη ρίγανη είναι απολύτως απαραίτητο συστατικό για κάθε πίτσα, κάτι που έχει καταστήσει τη ρίγανη γνωστή σε όλο τον κόσμο. Ελληνικές βιομηχανίες ρίγανης αποστέλλουν τα προϊόντα τους μέχρι και στην Αλάσκα, καθώς η ελληνική ρίγανη θεωρείται το καλύτερο καρύκευμα για μια πίτσα. Η αποξηραμένη ρίγανη έχει αμέτρητες χρήσεις στην μεσογειακή κουζίνα και χρησιμοποιείται σε μεγάλο αριθμό συνταγών. 
• Οι άνθρωποι γύρω από τη Μεσόγειο καταναλώνουν ρίγανη για χιλιάδες χρόνια. Οι αρχαίοι Έλληνες και αργότερα οι Ρωμαίοι χρησιμοποίησαν το αιθέριο έλαιο της ρίγανης ως αντισηπτικό. Η ρίγανη χρησιμοποιείται ως καρύκευμα και ως αφέψημα, αλλά το αιθέριο έλαιο που εξάγεται από τα φύλλα της χρησιμοποιείται στη βιομηχανία φαρμάκων και καλλυντικών. 
• Η μέση διάρκεια ζωής μιας επαγγελματικής καλλιέργειας ρίγανης είναι 5-7 έτη. Μετά το διάστημα αυτό, οι επαγγελματίες καλλιεργητές ρίγανης οργώνουν και καταστρέφουν τα φυτά, προκειμένου να φυτέψουν στη θέση τους νέα, εύρωστα και πιο παραγωγικά φυτάρια ρίγανης. Ωστόσο, όταν καλλιεργούμε ρίγανη σε γλάστρα ή στον κήπο, μπορούμε να υπολογίσουμε ότι θα συγκομίζουμε φρέσκα φύλλα ρίγανης για 4-5 χρόνια κατά μέσο όρο. Μετά το διάστημα αυτό, μπορούμε και εμείς να ανανεώσουμε τα φυτά μας με νεότερα και πιο παραγωγικά.

Γενικά, τα αρωματικά φυτά είναι μια εξαιρετική επιλογή για αρχάριους φίλους της κηπουρικής, καθώς έχουν ελάχιστες απαιτήσεις αλλά και πολλές χρήσεις. Η καλύτερη περίοδος για φύτευση ή μεταφύτευση ρίγανης είναι η άνοιξη και το φθινόπωρο. 

Όταν καλλιεργούμε τη ρίγανη σε γλάστρα, πρέπει να γνωρίζουμε τα παρακάτω:

• Μπορούμε να ξεκινήσουμε φυτά ρίγανης από σπόρους, μοσχεύματα ή έτοιμα φυτά σε γλαστράκια που θα αγοράσουμε από το φυτώριο. Γενικά, η μέθοδος των σπόρων είναι δύσκολη για έναν ερασιτέχνη και αποδίδει μετά από αρκετό καιρό.
• Αν θέλουμε να ξεκινήσουμε τα φυτά από σπόρους, καλό είναι να θυμόμαστε ότι η σπορά πρέπει να είναι επιφανειακή, καθώς οι σπόροι της ρίγανης είναι μικροσκοπικοί σαν κόκκοι άμμου, όπως φαίνεται και στη φωτογραφία. Αν τους φυτέψουμε 3-4 εκατοστά βαθιά είναι σίγουρο ότι δε θα βλαστήσουν. Πρέπει απλά να τους ακουμπήσουμε στο χώμα της γλάστρας και να σκεπάσουμε με ελάχιστο χώμα. Οι σπόροι ρίγανης θα βλαστήσουν περίπου μετά από μία εβδομάδα. Μια σωστή τεχνική είναι να αναμειγνύουμε τους σπόρους ρίγανης με ποταμίσια άμμο, καθώς έτσι με το πρώτο πότισμα οι σπόροι θα βαρύνουν και θα απομακρύνονται δύσκολα με τον αέρα.
• Αν αγοράσουμε έτοιμο φυτό ρίγανης από το φυτώριο, το πρώτο που πρέπει να κάνουμε είναι να το μεταφυτεύσουμε σε μεγαλύτερη γλάστρα, ιδανικά από τερακότα. Εν αντιθέσει με το πλαστικό, το υλικό αυτό έχει πόρους και βοηθάει το χώμα να αποβάλλει την επιπλέον εδαφική υγρασία που μπορεί να αποδειχθεί επιζήμια για το ριζικό σύστημα του φυτού. Εννοείται ότι η γλάστρα μας, ανεξαρτήτως υλικού, θα πρέπει να διαθέτει οπές αποστράγγισης, έτσι ώστε το επιπλέον νερό να διαφεύγει εντός ολίγου. Το χώμα που επιλέγουμε θα πρέπει να παρέχει καλή αποστράγγιση, Μπορούμε να το αναμείξουμε με λίγο κομπόστ.
• Η ρίγανη έχει χαμηλές απαιτήσεις σε νερό. Όταν πρόκειται για καλλιέργεια σε γλάστρα, ίσως χρειαστεί να ποτίσουμε τα φυτά μας 2-3 φορές την εβδομάδα το καλοκαίρι και μία φορά την εβδομάδα κατά την άνοιξη και το φθινόπωρο. Ποτίζουμε μόνο αφού διαπιστώσουμε ότι το χώμα είναι εντελώς ξηρό. Το υπερβολικό πότισμα εκτός όλων των άλλων προβλημάτων που θα επιφέρει, είναι σίγουρο ότι θα μειώσει και την ποιότητα του συγκομιζόμενου φυτικού υλικού. 
• Όσον αφορά τη λίπανση, η ρίγανη για οικιακή χρήση έχει μίνιμουμ απαιτήσεις και δε χρειάζεται κάποιο εξειδικευμένο λίπασμα. Μπορούμε προαιρετικά να προσθέσουμε μία φορά στις αρχές της άνοιξης και μία φορά το καλοκαίρι ένα υγρό λίπασμα 7-7-7, προκειμένου να βοηθήσουμε το φυτό στη γρήγορη αναγέννηση ειδικά μετά από δραστικό κλάδεμα και αφαίρεση της πλειοψηφίας των βλαστών.
• Αν ενδιαφερόμαστε να έχουμε συχνά φρέσκα κλωνάρια ρίγανης και να τα προσθέτουμε χλωρά στη μαγειρική, μία καλή τακτική είναι να κορυφολογούμε πολύ τακτικά και να μην αφήσουμε το φυτό να ανθίσει ποτέ. Κάθε  βδομάδα περίπου την κορυφολογούμε και έτσι το φυτό συνεχίζει ακάθεκτο και πετάει νέα βλάστηση. Ακόμη και το χειμώνα η ρίγανή μας μπορεί να είναι συχνά καταπράσινη. 
• Εναλλακτικά, αν ενδιαφερόμαστε να συλλέξουμε πλούσιο φυτικό υλικό με μιας και να το αποξηράνουμε, μπορούμε να κλαδέψουμε μία ή δύο φορές  τη ρίγανη κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού. Στη συνέχεια, μπορούμε να δέσουμε τη ρίγανη σε μπουκέτα και να τα κρεμάσουμε έτσι ώστε να στεγνώσουν καλά και να ξεραθούν. 
• Κατά τους χειμερινούς μήνες, και εφόσον παρατηρήσουμε ότι η θερμοκρασία ετοιμάζεται να πέσει αρκετούς βαθμούς υπό το μηδέν, μπορούμε για μερικές ημέρες να τοποθετήσουμε τη γλάστρα με τη ρίγανη σε ημιυπαίθριο ή και εσωτερικό χώρο, προκειμένου να την προστατέψουμε. Αυτό ισχύει περισσότερο βέβαια για τη Βόρεια Ελλάδα, και λιγότερο για την Κεντρική και Νότια περιοχή της χώρας. Ωστόσο, σε καμμία περίπτωση δε θα πρέπει να τοποθετήσουμε τη γλάστρα κοντά σε κάποια εστία θερμότητας, καθώς αυτός είναι ο σίγουρος τρόπος να ρισκάρουμε την ολική κατάρρευση και θάνατο του φυτού.
• Και μια τελευταία συμβουλή: Αν δείτε ξαφνικά, μετά από αλλαγή θέσης της γλάστρας ή μετά από μεταφύτευση σε μεγαλύτερη γλάστρα, το φυτό σας να μαραίνεται και να πεθαίνει, δεν αξίζει ούτε να στεναχωρηθείτε ούτε να ξοδέψετε χρόνο και ενέργεια για να το αναγεννήσετε. Και αυτό γιατί πιθανότατα δεν θα τα καταφέρετε. Τα αρωματικά φυτά σε γλάστρα έχουν συγκεκριμένη διάρκεια ζωής και πολλούς παράγοντες που απειλούν την ευρωστία και τη ζωτικότητά τους. Μάλλον λοιπόν ήρθε η ώρα να αγοράσετε νέα φυτά ρίγανης, που θα είναι σε θέση να σας δώσουν πιο τρυφερούς και μυρωδάτους βλαστούς για τα επόμενα χρόνια.

Το φυτό της ρίγανης είναι αρκετά εύκολο να μεγαλώσει στον κήπο μας, υπό την προϋπόθεση ότι έχουμε έδαφος με καλή αποστράγγιση και η θέση που έχουμε επιλέξει προσφέρει μερική ή πλήρη έκθεση στο ηλιακό φως. Αυτά που πρέπει να προσέξουμε είναι τα εξής:

• Μπορούμε να ξεκινήσουμε τα φυτά ρίγανης από σπόρους ή μοσχεύματα. Η καλλιέργεια από σπόρους είναι δύσκολη για έναν ερασιτέχνη κηπουρό, καθώς οι σπόροι είναι μικροσκοπικοί και τα ποσοστά βλαστικότητας είναι χαμηλά. Εναλλακτικά, μπορούμε να αγοράσουμε ένα νεαρό υγιές φυτό από κάποιο φυτώριο. 
• Η επιλογή του σωστού σημείου για τη μεταφύτευση της ρίγανης είναι σημαντική. Η πλήρης ηλιοφάνεια και η καλή αποστράγγιση του εδάφους είναι απαραίτητες για την ανάπτυξη υγιών φυτών ρίγανης.
• Μετά την φύτευση των φυτών ρίγανης, αν δεν υπάρχουν βροχοπτώσεις, μπορούμε να τα ποτίζουμε όταν το χώμα είναι εντελώς στεγνό, ειδικά κατά τη διάρκεια του πρώτου έτους, έτσι ώστε να βοηθήσουμε τα νεαρά φυτά να εγκατασταθούν. Ωστόσο, δεν πρέπει να ποτίζουμε παραπάνω από όσο πρέπει. Η ρίγανη ως γνωστόν ανέχεται την ξηρασία. Φύεται άγρια σε εκατοντάδες περιοχές της χώρας μας και αναπτύσσεται μια χαρά, στηριζόμενη μόνο στο νερό της βροχής. Ωστόσο, όταν καλλιεργείται εμπορικά, σε περιοχές χωρίς βροχοπτώσεις κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, συνήθως απαιτούνται τουλάχιστον δύο με τρεις αρδευτικές συνεδρίες για να παραχθεί μια καλή απόδοση με δύο κοπές.
• Η διαχείριση ζιζανίων είναι ζωτικής σημασίας. Τα ζιζάνια ανταγωνίζονται τη ρίγανη σε πρόσβαση στο ηλιακό φως, θρεπτικά συστατικά και νερό. Η καλύτερη μέθοδος είναι να τα αφαιρέσουμε με το χέρι.
• Η ρίγανη, όπως τo θυμάρι και η λεβάντα, είναι ευρέως γνωστά για την καλλιέργειά τους σε μη γόνιμα εδάφη που είναι ακατάλληλα για τις περισσότερες άλλες καλλιέργειες. Σύμφωνα με παλαιούς αγρότες και έμπειρους κηπουρούς, η ρίγανη, η λεβάντα και το θυμάρι είναι από τις λίγες καλλιέργειες που δεν χρειάζονται καθόλου λίπασμα. Στις επαγγελματικές όμως καλλιέργειες, που οι παραγωγοί περιμένουν να πάρουν μια μέση απόδοση, συνήθως πραγματοποιείται τουλάχιστον μία λίπανση κατά τη διάρκεια της άνοιξης. Παρόλο που το φυτό μπορεί να αποδώσει καλά στο μέσο έδαφος, μπορούμε και εμείς να στηρίξουμε τις προσπάθειές του προσθέτοντας μία φορά ένα ισορροπημένο κοκκώδες εδαφικό ή υδατοδιαλυτό λίπασμα (π.χ. N-P-K 7-7-7) κατά τις αρχές της άνοιξης και να ποτίζουμε καλά κατά την εφαρμογή. Εναλλακτικά, μπορούμε να προσθέσουμε λίγο κομπόστ. 
• Το κλάδεμα είναι εξαιρετικά σημαντικό για την ευρωστία των φυτών, αλλά και την ποιότητα του συγκομιζόμενου υλικού. Όπως συμβαίνει και σε πολλά άλλα αρωματικά φυτά, το κλάδεμα με τη συγκομιδή μπορεί να συμπίπτουν και να γίνονται στην ίδια συνεδρία. Αυτό που κάνουμε είναι να κλαδεύουμε συχνά το φυτό μας και να αφήνουμε το μισό μήκος κάθε βλαστού κατά τις αρχές της άνοιξης. Εννοείται βέβαια ότι απομακρύνουμε κάθε ξερό βλαστό που θα παρατηρήσουμε κατά τη διάρκεια του έτους. Tα ψαλίδια κλαδέματος που είναι απαραίτητο να χρησιμοποιήσουμε κατά το κλάδεμα πρέπει είναι να είναι υψηλής ποιότητας και να συνοδεύονται από τα απαραίτητα πιστοποιητικά.
• Μπορούμε να συγκομίσουμε φρέσκα φύλλα όλο το χρόνο, όπως συμβαίνει και στην καλλιέργεια σε γλάστρα. Η καλύτερη ποιότητα της ρίγανης επιτυγχάνεται όταν συγκομίζουμε λίγο πριν την ανθοφορία. Οι περισσότεροι φίλοι της ρίγανης κόβουν τους βλαστούς γύρω στα 10-15 εκατοστά από το έδαφος με ψαλίδι. Σαν γενικό κανόνα, δε θα πρέπει να αφαιρέσουμε μονομιάς περισσότερο από το ½ της φυτικής μάζας σε μία συνεδρία. 
• Τα φρέσκα φύλλα που θα συγκομιστούν μπορεί να προστεθούν στη μαγειρική χλωρά, ή να προχωρήσουμε σε αποξήρανση και θρυμματισμό. Στη δεύτερη περίπτωση, η αποξηραμένη ρίγανη θα κρατήσει τις γεύσεις και τα αρώματά της για πολλούς μήνες. 
• Στις περισσότερες περιπτώσεις, το πάνω μέρος του φυτού θα συρρικνωθεί και θα μαραθεί κατά τη διάρκεια του χειμώνα, αλλά θα αναγεννηθεί από την επόμενη άνοιξη.

Πηγή: wikifarmer.com/el